UYUŞTURUCU MADDE SATMA, İMAL, İHRAT VE İTHAL SUÇU

Uyuşturucu madde imal ve ticareti 5237 Sayılı TCK 188/1 ve alt bendlerinde düzenlenmiş olup TCK 191. maddede belirtilen uyuşturucu madde bulundurma, uyuşturucu madde satın alma, uyuşturucu madde kullanma gibi suçlara nazaran daha ağır müeyyideleri bulunan suçlardır. İşleniş biçimi bakımından suçun manevi unsuru genel kasttır, yani failin bu eylemleri bilerek ve isteyerek gerçekleştirmesi gerekmektedir.

Genel olarak uyuşturucu maddeyi tanımlamak gerekirse; bitkisel veya sentetik yapıya sahip olup kullanan kişi üzerinde fiziksel veya ruhsal bağımlılık hissi uyandıran kişi üzerinde tutku hissi ile birlikte uyuşturucu ve uyarıcı etkisi bulunan maddeler olarak tanımlanabilmektedir. Uyuşturucu maddeler kapsamının çok geniş olması nedeniyle yasalarımızda bu maddelerin nelerden ibaret olduğunun tek tek sayılması yoluna gidilememiştir. Ancak gerek TCK 188/4. maddesinde 2313 sayılı kanun ve 3298 sayılı kanunda belirtilen maddeler ile Türkiye Cumhuriyeti’nin de taraf olduğu 1961 sayılı TEK sözleşmesinde belirtilen maddeler bu suç kapsamında değerlendirilmektedir. Bu belirtilen yasalarda sayılmamış olmasına rağmen hakkında gerek TCK 188 veya TCK 191 maddesi uyarınca suç isnadı bulunan şüpheliden temin edilen madde üzerinde ilgili kurumlarca yapılacak inceleme sonucunda düzenlenecek rapora istinaden bu maddenin uyuşturucu uyarıcı madde kapsamında olup olmadığı tespit edilmektedir.

Suçun TCK 188. maddesinde sayılan halleri göz önüne alındığında bu suç tipi seçimlik hareketli suçlardandır.

Uyuşturucu madde imal etme ve üretme

• Uyuşturucu madde İmal etme (TCK 188/1): Uyuşturucu madde yapımında kullanılan maddelerin damıtma / arıtma gibi işlemlerden geçirerek veyahut başka maddelerle karıştırılarak uyuşturucu maddeye dönüştürme işlemi olarak tanımlanabilir.
• Uyuşturucu madde üretme: Toprak faktörü kullanılarak ve tarımsal faaliyet sonucu esrar, kenevir, afyon veya koka yaprağı gibi bitkilerin uyuşturucu madde amacıyla yetkili makamların izni ve onayı olmaksızın ekilerek hasadının yapılma işlemidir.

Uyuşturucu madde İmal etme ve uyuşturucu madde üretme kavramları arasındaki ayrımın yapılması son derece önem arz etmektedir. “Uyuşturucu madde imal etme suçu” TCK 188/1 maddesinde ön görülen yaptırımlar uygulanmakta iken; “uyuşturucu madde üretme suçu” ise 2313 sayılı uyuşturucu maddelerin murakabesi hakkında kanuna tabidir. Uyuşturucu madde imal etme suçu için yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar para cezası olarak düzenlenmiş olmasına karşın uyuşturucu madde üretme suçu için ön görülen ceza dört yıldan on iki yıla kadar hapis on bin güne kadar para cezasıdır. Kendi kullanımı için ihtiyaç duyduğu miktarda üretim işlemini yapan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ön görülmüştür. Bu belirtilen ceza miktarları Hint Keneviri üretme (esrar üretme) için geçerli olup haşhaş gibi yine uyuşturucu madde özelliği taşıyan ürünler için 2313 sayılı yasada değişik hapis ve para cezaları uygulanmaktadır. 2313 sayılı yasaya kapsamında üretim yapan faillerin üretmiş oldukları bu uyuşturucu maddeyi sattıkları da tespit edilmesi halinde ayrıca TCK 188/1 maddesi uyarınca hakkında işlem yapılacaktır.

Uyuşturucu Madde İthal ve İhraç Etme (TCK md 188/1)

Kullanım amacı dışında kara, hava, deniz ve diğer ulaşım yolları ile posta veya kargo yolu ile hatta yaya bir şekilde uyuşturucu maddeyi bir ülkeden başka bir ülkeye nakletme işlemidir. Burada kişinin kıyafetlerinde, vücudunda veya kendisine ait bir eşya içerisinde nakletmesinin bir ayrımı yapılmamıştır. Uyuşturucu madde ithalat ve ihracatı konusunda suça konu uyuşturucu maddenin hangi ülkede imal edildiğinin ya da hangi ülkeden Türkiye’ye sokulduğunun bir önemi bulunmamaktadır. Uyuşturucu maddenin başka bir ülkeden Türkiye sınırları içerinden transit geçiş yaparak diğer bir ülkeye nakledildiği sırada Türkiye sınırları içerisinde yakalanması halinde uyuşturucu madde ithal ve uyuşturucu madde ihraç hükümleri dışında kalan uyuşturucu madde nakletme suçu oluşmaktadır. (TCK 188/3) Burada uyuşturucu maddenin transit geçiş ile başka bir ülkeye götürüldüğünün kesin deliller ile kanıtlanması gerekmektedir.

Uyuşturucu madde ithal ve ihraç etme suçunda failin kastının belirlenmesi yani suça konu uyuşturucu maddeyi kullanmak amacı ile ya da uyuşturucu madde ithal ve ihraç etmek amacıyla hareket ettiğinin tespiti hükmolunacak ceza miktarı açısından oldukça önemlidir. Şöyle ki; suça konu uyuşturucu maddeyi ithal ve uyuşturucu maddeyi ihraç maksadıyla üzerinde bulundurması halinde daha ağır bir müeyyidesi olan TCK 188. maddesine tabi olmakla beraber, suça konu uyuşturucu maddeyi kendi kullanımı için bulundurması halinde şüpheli hakkında TCK 191. maddesinde belirtilen uyuşturucu madde kullanma veya uyuşturucu madde bulundurma suçundan işlem yapılacaktır. TCK 191 madde kapsamında değerlendirilmesi halinde şüphelinin aynı suçtan daha önce hakkında ertelenmiş bir mahkûmiyet kararı bulunmamakta ise ve bu suçtan dolayı Cumhuriyet Savcılığınca verilmiş bir dava açılmasının ertelenmesi kararı bulunmaması halinde kovuşturmaya başlanmadan 5. Yıl süre ile denetime tabi tutularak bu süre bitiminde şüpheli hakkında kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilebilmektedir. Yakalanan uyuşturucu miktarının şüphelinin hukuki statüsünün belirlenmesi açısından önem arz etmektedir. Bu konuya ileride detaylı olarak değinilmiştir.(bkz: Suçun tespitinde uyuşturucu maddenin miktarının önemi)

Uyuşturucu Maddeyi Satma, Satın Alma, Kabul Etme ve Verme (TCK md 188/3)

Uyuşturucu ve uyarıcı madde özelliği bulunan maddeleri yurt içinde satan, ticaret amacıyla satın alan, kabul eden ve uyuşturucu maddeyi veren kişi hakkında TCK 188/3. maddesinde belirtildiği üzere “on yıldan az olmamak üzere hapis ve yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır” hükmü getirilmiştir. Yine bu eylemlerin TCK 188/3. Maddesinde değerlendirilebilmesi için failin kullanma amacı dışında hareket etmesi gerekmektedir.

“Uyuşturucu maddeyi başkasına verme” eylemi; herhangi bir maddi bedel karşılığı olmaksızın elinde bulundurduğu uyuşturucu maddeyi şüphelinin bir başkasına vermesi yine TCK’nun 188/3. maddesinde belirtilen suçun oluşumuna yetmektedir. Ancak Yargıtay 10. Ceza Dairesinin 2006/14975 sayılı içtihadında da belirtildiği üzere şüpheli tarafından başkasına verme eylemi sırasında şüphelinin de uyuşturucu maddeyi verdiği kişi ile birlikte kullanması durumunda uyuşturucu madde verme eyleminin gerçekleşmeyeceği yönündedir. Bu durumda her iki şüpheli hakkında da TCK 191. Madde kapsamında işlem yapılması muhtemeldir.

Uyuşturucu Maddeyi Nakletme, Sevk Etme ve Depolama (TCK md 188/3)

Uyuşturucu maddeyi nakletme; şüphelinin herhangi bir aracı kullanmaksızın bizzat kendisinin bir yerden başka bir yere taşımasıdır, uyuşturucu maddeyi sevk etme; uyuşturucu maddeyi bir vasıta ile ya da başka bir kişi vasıtasıyla hatta posta / kargo yolu ile başka bir yere gönderme eylemidir. Uyuşturucu maddeyi depolama (kabul etme, bulundurma); uyuşturucu uyarıcı madde olduğunu bildiği halde başka bir kimseye ait uyuşturucu maddeyi depolamak / saklamak maksadıyla bulundurmak olarak tanımlanmaktadır. Ancak uyuşturucu maddeyi nakletmek, uyuşturucu maddeyi sevk etmek ve uyuşturucu maddeyi depolamak eylemlerinin TCK 188/3. maddesi kapsamında değerlendirilebilmesi için bu eylemleri kendi kullanımı dışında ve Türkiye toprakları içerisinde yapması gerekmektedir. Kendi kullanımı için bu eylemleri yapması halinde TCK 191 maddesi kapsamında değerlendirilebileceği gibi yurt dışına sevk etme ve nakletme eylemini gerçekleştirdiğinde uyuşturucu maddeyi ihraç etme (TCK 188/1) suçunu işlemiş olacaktır.

Uygulamada sık karşılaşılan durumlardan uyuşturucu madde kullanmak amacıyla elinde bulunduran şüphelinin bu uyuşturucu maddeyi bir başkasına teslim ederek kendisi adına daha sonra kullanmak üzere bir başka yere götürmesini istemesi halinde ve şüphelinin bunu kabul ederek uyuşturucu maddeyi naklettiği sırada yakalanması halinde uyuşturucu maddeyi asıl kullanan ve asıl sahibi olan fail hakkında TCK 191. Madde hükümleri uygulanarak şartların oluşması halinde Cumhuriyet Savcılığınca dava açılmasının ertelenmesine karar verilebileceği gibi uyuşturucu maddeyi nakleden şüpheli hakkında TCK 188/3. maddesindeki hükümler uygulanarak daha ağır bir cezaya maruz kalabilecektir. Ancak suçun manevi unsuru olan genel kast çerçevesinde naklettiği maddenin uyuşturucu madde olduğunu bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekmektedir.

Suçun Tespitinde Uyuşturucu Maddenin Miktarının Önemi

Şüphelinin eyleminin uyuşturucu imal etme veya uyuşturucu madde ihraç ve uyuşturucu madde ithal etme eylemine karşılık gelip gelmediği yani yargılamasının TCK 188 veya müeyyidesi bakımından daha hafif bir yaptırımı bulunan TCK ‘nun 191 maddesinde belirtilen “uyuşturucu madde kullanma veya bulundurma” suçuna karşılık geldiğinin tespiti açısından gerek yerel mahkemelerce gerekse yüksek mahkemelerce bir takım kriterler bulunmaktadır bu kriterler özetle;

• İhraç ve ithale konu uyuşturucu maddenin miktarı
• Failin uyuşturucu madde bağımlısı olup olmadığı
• Failin daha önce uyuşturucu madde ticareti sebebiyle mahkûmiyetine karar verilip verilmediği
• Şüphelinin ekonomik durumu gibi

Bu konuda yasalarca belirtilmiş bir miktar bulunmamakla birlikte genel olarak yüksek yargı kararlarında 0 – 4,5 gram arasındaki yakalanan uyuşturucu maddeyi TCK 191 maddesi kapsamında değerlendirmekte ise de; Adli Tıp Kurumu bu konunun tespitinin mümkün olmadığı kişinin bağımlılık süresi, fiziksel yapısı, yaşı gibi kriterler ile birlikte değerlendirmenin yapılmasının daha sağlıklı olacağı görüşündedir. Bu sebeple yapılan yargılama sırasında toplanan delillerden yakalanan uyuşturucu maddenin hangi amaçla bulundurulduğu tespit edilmesi tamamen yakalanan uyuşturucu madde miktarına bağlı değildir. Toplanan deliller ışığında yukarıda belirtilen 0 – 4,5 gr uyuşturucu maddeyi TCK 188 maddesinde yani uyuşturucu madde satma olarak değerlendirebileceği gibi, daha fazla örneğin 1 kg civarında yakalanan uyuşturucu maddeyi “yıllık tüketim miktarı” kapsamında değerlendirerek fail hakkında TCK 191. Maddesi hükümlerini uygulayabilmektedir. Özetle; her iki suçun birbirinden ayrılmasında her ne kadar yakalanan uyuşturucu miktarı delil niteliği taşımakta ise de, failin eyleminin belirlenmesinde yapılan yargılama sonucunda toplanan deliller değerlendirilmektedir.

Suçun Nitelikli Halleri (TCK 188/4-A,B, TCK 188/5)

TCK’nın 188/1,2,3. maddelerinde yazılı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması durumunda verilecek ceza yarı oranında artırılır, (TCK 188/4-a)

Üçüncü fıkradaki fiillerin; okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askerî ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi, hâlinde verilecek ceza yarı oranında artırılır, (TCK 188/4-b)

TCK 188/3 maddesinde yazılı uyuşturucu maddeyi başkasına verme ve uyuşturucu maddeyi satma eyleminin çocuklara yönelik yapılması halinde veren ve satan kişi hakkında verilecek ceza on beş yıldan az olamaz,

TCK 188/1,2,3. Maddelerinde yazılı eylemlerin üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır. Denilmek suretiyle uyuşturucu madde ticaretinin nitelikli halleri belirtilmiştir. Ancak TCK 188/5 maddesinde belirtildiği üzere suçun örgüt faaliyeti içerisinde işlenmesi halinde TCK’nın 220/4 (suç işlemek maksadıyla örgüt kurma)maddesi kapsamında da şüpheliler hakkında soruşturma ve kovuşturma yapılabilecektir.

TCK 188 maddesinde belirtilen suçların; doktor, hemşire, ebe, sağlık memuru eczacı, laborant gibi sağlık alanlarında hizmet veren kişilerce, kimyacılık veya eczacılık sektöründe hizmet veren kişilerce işlenmesi halinde TCK188/8 maddesi uyarınca verilecek ceza yarı oranda arttırılır, denilmek suretiyle suçun nitelikli ve daha ağır cezayı gerektiren halleri sıralanmıştır.

Yukarıda TCK 188/4-b maddesinde belirtilen suçun nitelikli halinin gerçekleşmesi için sayılan yurt, hastane, ibadethane veya okul gibi yerler ile suçun işlendiği yer arasındaki mesafenin kuşbakışı olarak değil, herhangi bir ulaşım aracı ile veya yaya olarak gidildiğinde 200 metreden yakın bir mesafede bulunması gerekmektedir. Yine failin eylemi hakkında bu ağırlaştırılmış hali uygulanabilmesi için failin ayrıcı bu sayılan yerlere iki yüz metreden yakın olduğunu ve bu sayılan yerlerden herhangi birisinin olduğunu bilmesi gerekmektedir.

Daha Az Cezayı Gerektiren Haller

Yukarıdaki suçların üretimi tamamen yasak olmamakla birlikte yetkili makamların iznine tabi olan veya kullanılması hekim tarafından uygun görülerek bir reçeteye bağlanan uyuşturucu madde ve uyarıcı maddeler ile işlenmesi halinde TCK 188 maddesindeki hükümler uygulanır ancak verilecek ceza yarısına kadar indirilebilir.

Tek başına herhangi bir şekilde uyuşturucu madde veya uyarıcı madde özelliği taşımamasına rağmen diğer uyuşturucu maddelerin imalında kullanılan maddelerin uyuşturucu madde üretimi kapsamında; TCK 188 maddesinde belirtilen uyuşturucu maddenin satılması, uyuşturucu maddenin satın alınması, uyuşturucu maddenin nakledilmesi, uyuşturucu maddenin depolanması veya uyuşturucu maddenin ithal ve ihraç edilmesi gibi eylemlerin gerçekleşmesi durumunda fail hakkında sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar para cezası ön görülmüştür.

Suça Teşebbüs

TCK 188 maddesi kapsamında özellikle uyuşturucu madde imal etme, uyuşturucu madde üretme, uyuşturucu madde ithal etme ve uyuşturucu madde ihraç etme suçlarında suça teşebbüs durumu karşımıza çıkmaktadır. Failin uyuşturucu maddeyi imal etmek, üretmek, ithal veya ihraç etmek bağlamında gerekli icra-i hareketlere başlamış ancak elinde olmadan olmayan sebeplerde bu faaliyetlerini tamamlayamaması halinde teşebbüs hükümleri uygulanabilecektir. Suça teşebbüs hükümleri TCK 35/1 ve 2. maddesinde düzenlenmiş olup; suça teşebbüs ettiği tespit edilen şüpheli hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasını gerektiren durumlarda on üç yıldan yirmi yıla kadar yine müebbet hapis cezası yerine ise dokuz yıldan on beş yıla kadar, diğer durumlarda için verilen cezanın dörtte birinden, dörtte üçüne kadar indirilebileceği belirtilmiştir.

Etkin Pişmanlık (TCK 192)

TCK 188 maddesi kapsamında işlenen veya işlenmekte olan bir suça iştirak eden şüpheli; suç ortaklarını ve uyuşturucu maddenin imal edildiği veya depolandığı yeri yetkili makamların haberi olmadan önce; suçluların tespiti imal edilen uyuşturucu maddenin ele geçirilmesini sağlayan şüpheli hakkında cezaya hükmedilmez denilmek suretiyle şüpheli hakkında etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanabilecektir. Suçun yetkili makamlarca haber alınmasından sonra kendi rızası ile diğer suçluların yakalanmasına suça konu uyuşturucu maddelerin imal edildiği veya depolandığı yerleri yetkili birimlere göstererek yardımda bulunan şüpheli hakkında verilecek dörtte birden yarısına kadar indirilebileceği belirtilmiştir.  Ancak burada dikkat edilmesi gereken en önemli husus etkin pişmanlık hükümlerinden yararlanmak isteyen şüphelinin vermiş olduğu bu bilgiler ışında diğer şüphelilerin yakalanması veya suça konu uyuşturucu maddenin yakalanması gerekmektedir. (TCK 192) Uyuşturucu madde imal ve ticareti ile alakalı içeriğimizin sonuna gelmiş bulunmaktayız. Bunlar gibi konulara ulaşım sağlamak için sitemiz üzerinden veya Google arama motoru üzerinden arama sağlayabilirsiniz.