Mobbing (Psikolojik Taciz) Nedir?

Mobbing (Psikolojik Taciz) Nedir? ile alakalı içeriğimize hoş geldiniz.

Ülkemizde mobbing, ilk kez 20.12.2006 tarihinde Ankara 8. İş Mahkemesinin 2006/ 19 E., 2006/ 625 sayılı kararınca tanımlanmıştır. İş yerlerinde çalışan kişilere karşı yine aynı iş yerinde çalışan bir ya da daha fazla kişi tarafından uygulanacak olan psikolojik şiddet, taciz, düşman şekilde tutumlar vb. davranışların hepsidir. Bu durumla ilişkili yasal düzenlemelerin hepsi Borçlar Kanunu’nda ve İş Kanunu’nda belirlenmiştir.

Mobbing Şartları Nelerdir?

İş yerlerinde çalışanların maruziyete uğradığı haksızlıklar ile hukuk dışı kuralların hepsi mobbing olarak karşımıza çıkmaz. Mobbingden söz edebilmek adına belli başlı şartların bulunması şarttır.

• İş yaşamında taraflar arasında kesinlikle bir ilişki bulunması gerekir. İş ilişkisi dışında akrabalar arasında, öğretmen ve öğrenci arasında, arkadaşlar arasında yaşanabilecek çatışmalar mobbing içinde sayılmaz.
• Mobbing meydana gelmesi için iki tarafında kesinlikle aynı iş yerinde çalışması gerekir.
• Mobbingin uygulamasının bir amacı olmalıdır. Yargıtay’a mobbingdeki amacı; iş ilişkisindeki mağdurdan kurtulmak olarak görür.
• 2011/2 sayılı Başbakanlık Genelgesinde mobbingin açıklaması yapılırken kasıt terimine yer verilmiştir. Burada anlatılmak istenen mobbing eylemine yapan kişinin bir ya da birkaç kişiye karşı belirli amaç güderek kasti şekilde eylemi yapmasıdır.
• Eylemin belli süre devam etmesi aranan bir detaydır. Ani şekilde eylemin yapılması, tek bir kavga yahut çalışanın ani şekilde görevinde değişimler mobbing kapsamına alınmaz.
• Mobbingde sistematik bir süreklilik gerekir. Devamlılığı olmayan, ara ara meydana gelen kaba, haksız vb. mobbing sayılmaz.

İş Yerlerinde Mobbing

Eylemin meydana gelmesinde haksız fiili yapan kişinin davranışları önemlidir. Haksız fiil yapan kişi aracılığıyla mağdur olan kişinin çalışma isteği ve özgüveni yıpratılır. Yapılan davranışlarla çalışan kişinin iş yerinden uzaklaşması sağlanmak istenmektedir. İş yerlerinde psikolojik tacizleri 3 başlıkta inceleyebiliriz. Bunlar;

Yatay Mobbing

İş yerlerinde bulunan eşit düzeydeki kişiler arasında oluşan psikolojik şiddettir. Kişisel düzeyde oluşan hoşnutsuzluklar ve rekabet durumlarında ast- üst ilişkileri olmayan kişilere kötü davranışların oluşmasıdır.

Düşey Mobbing

Eylemi yapan kişinin iş yerinde bulunan hiyerarşiden almış olduğu psikolojik taciz türüdür. İşveren, yönetici, amir, işveren vekili tarzındaki üstlerin asta uygulamış olduğu davranıştır. Ülkemizde en fazla karşılaşılmış olan türdür.

Dikey Mobbing

Ast durumunda çalışan kişilerin üst durumunda çalışan kişilere uygulamış olduğu şiddet türüdür. Birden daha fazla çalışanın hareketiyle ortaya çıkması gerekir. Üstü küçük durumlara düşürme ya da verilen talimatları sorgulama durumudur.

Mobbing Örnekleri

Mobbingi ortaya çıkartacak olan davranış biçimleri farklı şekillerde meydana gelir. İşyerlerinde psikolojik taciz mahiyetinde olabilecek yaygın örnekler arasında;

• İşçiyi istifa durumuna getirecek olan davranışlar
• İşi dışında ağır daha farlı işler verilmesi
• İşi dışında anlamsız işler verilmesi
• Sürekli olarak hakarete ve eleştirilere maruz kalması
• İşçinim yalnız bırakılması
• Ayrımcılık meydana getiren davranışların oluşması
• Sözlü taciz
• Cinsel taciz
• Görevini icra etmesini zora sokma
• İşçinin hakkında imalar ya da yalanlar söylemek
• Küçük düşmesini ortaya çıkmasını oluşturan davranışlar

Mobbing Nasıl İspatlanır?

Mobbing durumunun ispat edilmesi konusunda genel kuralların haricinde Yargıtay belli başlı kurallar getirmiştir. Çalışanların mobbinge maruz kaldığına dair detaylar sunması durumunda ispat yükümlülüğü yer değiştirir ve işverene geçiş yapar. Çalışanın mobbinge ait basit düzeyde emareleri sunması ve yaptığı iddialarda gerçekçi olması durumu yeterlidir. Ardından ispat yükümlülüğü el değişimi yapar, işveren mobbing yapılmadığına dair ispat durumuna geçer. Bu detay ile alakalı var olan Yargıtay Kararı aşağıdaki gibidir;

Mobbingin var olması için kişinin haklarının en ağır düzeyde ihlale uğramasına gerek bulunmadığı, haksızlığın var olmasının yeterli sayıldığı durumda şüpheli durumlar için kesin düzeyde delillerin aranması gerekmediği, davacı olan kişinin çalıştığı yerde mobbing yapıldığına dair şüphe uyandırabilecek durumları ortaya koymasının yeterli olabileceği, maruziyetin varlığının göstergesi olan olguların mahkemeye sunulması durumunda, işyerlerinde mobbing meydana gelmediğinin ispat yükümlülüğünün tamamen davalıya düştüğü; sağlık  raporları, tanık beyanları, kamera kayıtları, bilirkişi raporu ve diğer delillerle değerlendirme yapıldığında mobbing iddiasının delille ispatına bakılmadan yazılı biçimde karar verilmesinin hata olarak bozmayı gerektirir.

Mobbing Uygulanan Kişinin Hakları

Çalışan olarak iş akdiniz devan ediyorsa ve iş verene çalışmayı halen sürdürülüyorsa;

• 4721 sayılı T.M.K kanunun 24 ile 25.maddesi gereğince hakların saldırıya maruz kalmasından dolayı saldırıda bulunan kişilere karşı kesinlikle koruma talep edilebilir.
• Kişi hâkime başvuru sağlayarak meydana gelebilecek olan saldırıların önüne geçilmesi, sürdürülen saldırılara son verilmesi, saldırı devam etmese bile saldırının etkileri konusunda hukuksal açıdan aykırılığın tespitini isteyebilir.
• 6098 sayılı T.B.K kanunun 417, 49 ile 58 maddelerine dayanak sağlayarak, maruz kanının saldırı sebebiyle manevi ve maddi zararların tazmini konusunda talep edilebilir.
• Maruz kalınan eylemlerin bazıları 527 sayılı T.C.K kapsamında suç teşkil eder. Cinsel tacizle, tehdit, hakaret tarzında eylemler suç olarak görülür. Bu suçları işleyenler için hapis cezası öngörülebilmektedir.
• İş hukuku kapsamında, İş Kanunun 24/2.maddesi gereğince işverenin iyi niyet ile ahlak açısından kurallara uymayan davranışı nedeniyle hızlı şekilde iş akdinizi fesh edebilirsiniz. Gerekli şartlar mevcutsa işçilik alacaklarının, kıdem tazminatının ve diğer haklarınızın ödenmemesi durumunda alacak davası açabilirsiniz.

İş akdi sonlamışsa var olan haklar arasında;

• 4721 sayılı T.M.K kanunun 24 ile 25.maddesi gereğince saldırı sona erse bile etkileri devam ediyorsa hukuka aykırılık tespiti istenebilir.
• 6098 sayılı T.B.K kapsamında manevi ve maddi zararların tazmini talep edilebilir.
• Suç meydana getirmiş olan davranışların tespit edilmesinden kaynaklı gerekirse suç duyurusunda bulunarak, bu suçu işleyen kişilere soruşturma açılması, yapılan kovuşturma sonucunda suç durumu tespit edilirse hapis cezası ya da farklı yaptırımlar uygulanabilir.
• İş akdi işverence haksız biçimde sona erdirilmişse, psikolojik bakımdan taciz olarak ifade edilen davranış şekillerine maruz kalındıysa işten çıkarılma tarihinden itibaren 1 aylık süre zarfında iade davası açmak mümkündür. Dava sonucunda işe iade edilme, işe iade talebi işveren kabul edilmezse 8 aylık brüt ücretiniz tutarında tazminat, çalışma yapılmadığı süreler içinde 4 aylık ücret ve var olan diğer işçiliklerin ödemesini almaya hak kazanmak mümkündür.

Mobbing Davası Nedir?

Mobbing varlığının tespitini ortaya çıkartmak adına hakların talep edilebileceği bir davadır. Bu dava türü iş akdinin haklı bir sebebe dayanarak sona ermesinden daha önce ya da daha sonra açılabilir.

Yetkili ve Görevli Mahkeme

Mobbing maruziyeti için açılan davalarda iş ilişkisi bulunmasından dolayı İş Mahkemesi görevlidir. Mağdurun olduğu yerde İş Mahkemesi yoksa Asliye Hukuk Mahkemesine başvuru yapılabilir. Yetki konusunda seçim hakkı bulunur. Şirketin merkezinin var olduğu bölgede ya da iş yerinin bulunduğu bölgedeki mahkemede de dava açılabilir.

Zaman Aşımı

Mobbing olayının meydana gelmesinden sonra 2 yıllık zaman aşımı süresi bulunur. Mobbing durumunda süreklilik varsa iş akdinin sonra ermesinden sonra zaman aşımı başlar. Mobbing (Psikolojik Taciz) Nedir? ile alakalı içeriğimizin sonuna gelmiş bulunmaktayız. Bunlar gibi konulara ulaşım sağlamak için sitemiz üzerinden veya Google arama motoru üzerinden arama sağlayabilirsiniz.