Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu Anayasamız tarafından da güvence altına alınan “kişi hürriyeti ve güvenliği” korunması amacıyla TCK’nın 116/1 maddesinde suç olarak düzenlenmiştir. TCK 116/2 maddesinde ise iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçu TCK 119/1 maddesi ve alt bentleri ile de konut dokunulmazlığını ihlal ve iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçlarının nitelikli ve daha ağır cezayı gerektiren durumları belirtilmiştir.

Konut dokunulmazlığının rıza dışında ihlal edilmesinin temel ceza yasamızda suç olarak düzenlenmesi ile bir bakımı şahısların konutunda veya iş yerindeki huzur ve güvenlikleri de koruma altına alınmıştır. Yasada belirtilen konut dokunulmazlığı ihlali ile sadece ikamet edilen eve veya daire kast edilmemekle beraber iş yeri dokunulmazlığı ihlali de TCK 116/2 maddesi kapsamında suç olarak kabul edilmektedir.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Cezası

İleride detaylı olarak değinilecek suçun nitelikli ve daha ağır cezayı gerektiren halleri dışında basit konut dokunulmazlığını ihlal suçunun tanımı ve cezası TCK 116/1 maddesinde yapılmıştır.

TCK madde 116/1; “Bir kimsenin konutuna, konutunun eklentilerine rızası dışında giren veya rızası ile girdikten sonra buradan çıkmayan kişi mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır” hükmü ile konut dokunulmazlığını ihlal suçu işleyen fail hakkında uygulanacak cezai yaptırımlar belirtilmiştir.

İş Yeri Dokunulmazlığını İhlal Suçu Cezası

Kanun koyucu ceza üst sınırları itibariyle konut dokunulmazlığını ihlal suçu ile TCK 116/2 maddesinde düzenlenen iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçlarını birbirinden ayırma yoluna gitmiştir. İş yeri dokunulmazlığını ihlal suçunun nitelikli ve daha ağır cezayı gerektiren halleri de TCK 119/1 maddesinde belirtilmiş olmakla beraber failin eylemi basit iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçunu oluşturması halinde TCK 116/2 maddesi gereğince hakkında hüküm verilecektir.

TCK madde 116/2; “Birinci fıkra (TCK 116/1) kapsamına giren fiillerin, açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olan yerler dışında kalan işyerleri ve eklentileri hakkında işlenmesi hâlinde, mağdurun şikâyeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.”

Kanun maddesinde iş yerinin tanımı tam olarak yapılmamış olması nedeniyle Ceza Hukuku açısından iş yerinin tam olarak ne anlama geldiğini açıklamak yerinde olacaktır. Bu konuda Yargıtay Ceza Genel Kurulu’nun 2014/413 esas, 2015/273 sayılı kararında;

“… kural olarak iş yerleri; sahibi ya da çalışanlarının iznini ihtiyaç duyulmaksızın, zımni bir rızanın varlığı kabul edilerek herkesin girebileceği ve sunulan hizmeti alabileceği, lokanta, dükkân, mağaza, manav, kasap, alışveriş merkezi, tiyatro, kahvehane, hastane, banka şubesi, sinema okul gibi yerlerdir. Belirtilen yerlere halka açık bulundurdukları sırada veya mesai saatleri içinde girilmesi suç teşkil etmeyecektir. Ancak girildikten sonra iş yeri sahibi ya da çalışanların çıkılması konusundaki uyarılarına rağmen içeride kalınmaya devam edilmesi veya kapandıkları ya da çalışmaya ara verdikleri saatte, örneğin; öğle saatlerinde veya açılmadan önce girilmesi durumunda, iş yeri dokunulmazlığının ihlali suçu oluşacaktır. Açık bir rızaya gerek duyulmaksızın girilmesi mutat olmayan şirket binası, doktorun muayenehanesi, avukatlık bürosu, işyerlerinin üretim yapılan atölyesi veya lokantaların mutfak kısmına girilmesi konusunda kural olarak iş yeri sahibinin rızasının bulunmadığı varsayılır. Bu nedenle açık bir rıza bulunmadan söz konusu yerlere girilmesi, iş yeri dokunulmazlığının ihlali suçunu oluşturabilecektir. Öte yandan iş yerinin bir bölümünün sahibi veya çalışanları tarafından konut olarak kullanılması ve ilgililerin rızaları dışında belirtilen yerlere girilmesi ya da uyarılara rağmen çıkılmaması durumunda ise, iş yeri dokunulmazlığının ihlali değil, konut dokunulmazlığının ihlali suçu oluşabilecektir…” denilmek suretiyle yüksek mahkeme iş yeri ve konut arasındaki ayrımı yapmıştır.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Unsurları – İş Yeri Dokunulmazlığını İhlal Suçu Unsurları

TCK 116/1 maddesinden de anlaşılacağı üzere fail mağdurun rızası dışında konuta veya iş yerine girme veya rızası dâhilinde konuta ya da iş yerine girmiş olmakla birlikte çıkmama şekillerinde suçun işlenmesi mümkündür. Bu nedenle ceza hukuku açısından ve konut dokunulmazlığını ihlal suçunda belirtilen “girme” ve “çıkmama” fiillerinin açıklanması gerekmektedir.

Konuta girme; Failin mağdura ait konuta ya da iş yerine veyahut bunların herhangi bir eklentisine mağdurun rızası dışında girme fiili konut dokunulmazlığını ihlal suçunu oluşturacaktır. Failin konuta veya iş yerine giriş yöntemi için herhangi bir ayrım yapılmamıştır. Bu girme eylemi pencere, balkon hatta baca yoluyla olabileceği gibi mağdurun rızası dışında normal yani kapıdan girilmesi dahi suçu oluşturmaktadır. Suçta aranan en önemli ölçüt “rıza”dır.

Konuttan çıkmama TCK 116/1 maddesinde belirtilen diğer bir seçimlik hareket “çıkmamak” olarak gerçekleşmektedir. Failin, mağdurun rızası ile girmiş olduğu konut veya iş yerinden mağdurun ayrılmasını – çıkmasını beyan etmesine veya bu yönde bir harekette bulunmasına rağmen çıkmaması konut dokunulmazlığını ihlal suçunu veya iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçlarını oluşturmaktadır.

Gerek konut dokunulmazlığını ihlal gerekse iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçları kasten işlenebilen suçlardandır. Suç genel olarak özgü bir suç olmaması nedeniyle suçun faili veya mağduru herkes olabilmektedir.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunda Mağdurun Rızası

Suçun oluşumuna en önemli etkenin mağdurun rızası durumu olması nedeniyle doğal olarak akıllara birden fazla kişinin yaşamış olduğu konut veya iş yerinde bireylerin herhangi birisinin rızası olması halinde konut dokunulmazlığını ihlal suçu oluşup oluşmadığı sorusu akıllara gelmektedir. Bu husus genel olarak TCK 116/3 maddesinde düzenlenmiştir.

TCK madde 116/3; “Evlilik birliğinde aile bireylerinden ya da konutun veya işyerinin birden fazla kişi tarafından ortak kullanılması durumunda, bu kişilerden birinin rızası varsa, yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanmaz. Ancak bunun için rıza açıklamasının meşru bir amaca yönelik olması gerekir.”

Hükmü karşısında “meşru bir amaç” unsuru ön plana çıkmakla bu hususta Yüksek Mahkeme Yargıtay Ceza Genel Kurulu 09.07.2020 tarih, 2018/578 esas ve 2020/363 sayılı kararında;

“Katılanın, sanığı daha önceden tanımadığına ve gece vakti işten eve geldiğinde sanığı eşiyle birlikte evinde görmesi üzerine polisi aradığına yönelik aşamalardaki istikrarlı beyanlarına karşın, katılanın eşi olan tanığın, gece vakti sayılan bir zaman diliminde sanığı eve almasına ilişkin tutarlı ve makul görülebilecek bir açıklama getirememiş oluşu, sanığın soruşturma aşamasında, tanığın komşusu olan bir şahsın evine yapılacak olan cam balkon sistemi için ölçü almak amacıyla uğradığını, katılan aniden eve gelince kendisini görmesi üzerine “Tanımadığım bir erkeğin benim evimde ne işi var?” Diyerek bağırıp çağırdığını ve polisi aradığını savunmasına rağmen, kovuşturma aşamasında daha önceden katılanla tanıştıklarını, talep üzerine balkon ölçüsü almak için katılanın evine gittiği şeklindeki çelişki gösteren savunmasına itibar edilemeyeceği ve gece vakti sayılan bir zaman diliminde, katılanın evde ve haberi olmadığı bir sırada katılanın eşi tanık ile sanığın kahve içmelerinin hayatın olağan akışına uygun düşmediği gözetildiğinde, sanığın, katılanın konutuna girmesi hususunda tanık eşinin göstermiş olduğu rızanın meşru bir amaca yönelik olmadığının, dolayısıyla geçerli veya varsayılan bir rızası bulunmadığından sanığın gece vakti konut dokunulmazlığının ihlal edildiğinin kabulü gerekmektedir.”

Şeklindeki kararı ile aynı konutta yaşayan tarafların herhangi birisinin konut dokunulmazlığını ihlal suçu için belirtilen rıza olarak kabul edilmesi için bu rızanın meşru bir nedene dayanması gerektiğini vurgulamıştır. Yüksek mahkeme katılanın eşi olan tanık ile sanığın gerek kolluk kuvvetlerinde, gerekse soruşturma aşamasına Cumhuriyet Savcılığında ve gerekse mahkeme aşamasında vermiş oldukları ifadelerindeki çelişkiler ile tanık ile sanığın katılanın evde olmadığı bir anda kahve içmekte olmalarının ve olayın gerçekleştiği saatin balkon ölçüsü almaya müsait olmayan bir zaman dilimi içinde, gece vakti olması hususları birlikte değerlendirildiğinde yüksek mahkeme tanığın bu rızasının meşru bir rıza olmadığı kanaatine varmıştır. Tanık ile sanığın meşru sayılmayacak bir sebeple katılanın rızası dışında konutta oldukları sonucu doğrultusunda sanığın konut dokunulmazlığını ihlal suçu işlediğinin kabul edilmesi gerektiğini belirtmiştir.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu 2018/578 sayılı kararında ayrıca aynı konutta yaşayan bireylerden birisinin meşru olan rızası dâhilinde konuta girmesinin TCK 116/3 maddesi kapsamında suç oluşturmayacağını vurgulamak istemiştir. Örneğin yukarıdaki somut olayda sanığın gerçekten balkon ölçüsü almak amacıyla ve yine dava dosyasında tanık sıfatı ile bulunan katılanın eşi tanığın rızası dâhilinde konuta girmiş olduğu kesin ve inandırıcı deliller ile kanıtlanmış olması durumunda sanığın eyleminin meşru olduğu kabul edilerek hakkında konut dokunulmazlığını ihlal suçu oluşmadığına karar vermesi muhtemel olacaktı.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Daha Ağır Cezayı Gerektiren Haller

TCK 116/4 maddesinde konut dokunulmazlığını ihlal suçu ile birlikte; “cebir veya tehdit kullanılmak suretiyle ya da gece vakti işlenmesi halinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.” Denilmek suretiyle daha ağır cezayı gerektiren halleri ve öngörülen cezai yaptırımlar belirtilmiştir.

Gece Vakti Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu

TCK 116/4 maddesi ile konut dokunulmazlığını ihlal suçunun gece vakti işlenmesi daha ağır cezayı gerektiren hal olarak belirtilmiştir. Gece vakti TCK 6/1-e maddesinde tanımlanmıştır. Tanıma göre; “Gece vakti deyiminden; güneşin batmasından bir saat sonra başlayan ve doğmasından bir saat evvele kadar devam eden zaman süresi,” anlaşılmaktadır.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçu Nitelikli Halleri

Silahla konut dokunulmazlığını ihlal suçu (TCK 119/1-a); Failin silah veya silahtan sayılır aletler ile konut dokunulmazlığını ihlal etmesi suçun nitelikli hali olarak kabul edilmiştir. Madde metninde bahsi geçen silah ile TCK 6/1-f maddesinde belirtilen silah ve silahtan sayılır aletler kast edilmektedir. Diğer suçlarda olduğu gibi konut dokunulmazlığını ihlal suçu veya iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçu işlenmesi sırasında silah kullanılması mağdurun savunma imkanını kısıtlamasına neden olması nedeniyle nitelikli hal olarak kabul edilmektedir.

Kişinin kendisini tanınmayacak bir hale koyması suretiyle konut dokunulmazlığını ihlal suçu (TCK 119/1-b); Failin tanınmamak amacı ile hareket ederek maske takması, peruk veya takma bıyık kullanması, yüzünde değişiklik yapmak amacı ile makyaj yapması ve hatta sesini değiştirerek konut dokunulmazlığını ihlal suçunu işlemesi nitelikli hal olarak kabul edilmiştir.

Birden fazla kişi ile birlikte konut dokunulmazlığını ihlal suçu (TCK 119/1-c); Konut dokunulmazlığının ihlal veya iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçlarının birden fazla kişi ile işlemesi durumu suçun nitelikli hali olarak belirtilmiştir. Suçun nitelikli halinin kabulü için en az iki kişi tarafından işlenmesi gereklidir. Bu durumda her bir fail atılı suçlamadan dolayı ayrı ayrı cezalandırılacaktır.

Var olan veya var sayılan suç örgütlerinin oluşturdukları korkutucu güçten yararlanmak suretiyle konut dokunulmazlığını ihlal suçu(TCK 119/1-d); Failin suç örgütlerinin kişiler üzerindeki korkutucu eksinden faydalanmak amacıyla konut dokunulmazlığını ihlal etmesi ayrıca nitelikli hal olarak kabul edilmiştir. Yasa metninde geçen örgütün bilinen aktif faal bir örgüt olabileceği gibi failin kendisinin hayal ürünü bir örgüt olması durumunda dahi nitelikli hal olarak değerlendirilmektedir.

Kamu görevinin sağladığı nüfuz kötüye kullanılmak suretiyle konut dokunulmazlığını ihlal suçu(TCK 119/1-e); TCK 6. Maddesinde tanımlı kamu görevlisinin üzerinde bulunan kamu görevinin sağlamış olduğu yetki veya nüfuzu kötüye kullanarak konut dokunulmazlığını ihlal suçu işlenmesi suçun nitelikli hallerinden kabul edilmektedir.

Failin konut dokunulmazlığını ihlal suçunu yukarıda belirtilen nitelikli halleri kapsamında işlemesi halinde hakkında TCK 116/1 ve TCK 116/2 maddeleri uyarınca verilecek olan hapis ve adli para cezalarının bir kat arttırılacağı belirtilmiştir.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunda Şikayet

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu TCK 116/1 ve alt bendlerinde belirtilen halleri genel olarak şikayete bağlıdır. Ancak suçun nitelikli hallerinin düzenlendiği TCK 119/1 maddesinde belirtilen halleri şikayete bağlı değildir.

TCK 116/1, TCK 116/2 ve TCK 116/3 maddeleri kapsamında konut dokunulmazlığının ihlal edildiğini düşünen mağdur şikayet süresi olan altı aylık sürede yetkili makamlara başvuru yaparak konu hakkındaki şikayet hakkını kullanması gerekmektedir.

TCK 119/1 maddesindeki nitelikli hallerinde ise resen soruşturma yapılmaktadır. Ayrıca TCK 116 maddesi ve alt bentleri uzlaşmaya tabi suçlardan olup, fail ile mağdur arasında uzlaşma sağlanamaması halinde kamu davası açılmaktadır.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunda Yargılama

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu ceza üst sınırları itibariyle yargılama görevi Asliye Ceza Mahkemeleridir. Yargılama yetkisi ile suçun gerçekleşmiş olduğu yer mahkemeleridir.

Konut Dokunulmazlığını İhlal Suçunda Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı

Konut dokunulmazlığını ihlal suçu ve iş yeri dokunulmazlığını ihlal suçları hakkında verilmiş olan hürriyeti bağlayıcı cezalar hakkında hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkün olabilmektedir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının uygulanabilirliğinde en önemli şart fail hakkında verilmiş olan hapis cezasının 2 yıl ve daha aşağıda bir sürede olması gerekmektedir. Konut dokunulmazlığını ihlal suçu ceza üst sınırları itibariyle bu sürelere yakın olması nedeniyle fail hakkında bu şekilde bir karar verilmesi CMK 231. Maddesindeki diğer şartların gerçekleşmesine bağlıdır.  İçeriklerimizin tamamına Google ile sitemizden ulaşabilirsiniz