Gaiplik Davası

Gaiplik davası, kelimesi sözlükteki anlamıyla göz önünde olmayan, nerede olduğu kesinlikle bilinmeyen kişidir. Ölmüş olabilme ihtimalinin kuvvetli olan kişi için mahkeme tarafından kişiliğinin sona erdirilmesine gaiplik adı verilir. Ölüme benzeyen sonuçlar meydana getiren hukuki bir durumdur. Gaiplik, ölüm durumunu benzer olsa bile, tam anlamıyla ölümün meydana getirdiği sonuçları ve hükümleri doğurmamaktadır. Bundan kaynaklı olarak gaiplikle ölüm arasında belli başlı farklar bulunur.

Gaiplik Karar Nedir?

Gaiplik kararıyla kişiliği sona erecektir. Ölüm tehlikesinin meydana geldiği ya da son haberi alındığı zamandan bu yana hüküm doğuracak biçimde kişiliği sona erer. Türk Medeni Kanunu’nun 35.maddesi gereğince ölüme bağlı olan haklar aynı şekilde gaibin ölmesiyle birlikte ispat edilmiş gibi kullanılır. Alınan gaiplik kararı adi karine olarak karşımıza çıkar. Aksi durum ispat edildiğinde çürüyebilen karine niteliği olarak karşımıza çıkar. Gaiplik kararı alınan kişinin sağ olduğunun meydana çıkması durumunda mahkemeden talepte bulunulabilir.

Gaiplik Davası Nedir?

Kişinin öldüğü konusuna kesin şekilde bakılıyorsa kişinin hakkında gaiplik için karar verilmesi için başvurulmuş davaya gaiplik davası adı verilir. Kendisinden uzun zamandır haber alınmayan ya da ölüm tehlikesiyle kaybolan kişinin ölümü ile alakalı kuvvetli düzeyde olasılık bulunuyorsa gaipliğine karar verilmesi için talepte bulunulabilir. Bu dava türü basit yargılama şeklinde karşımıza çıkar. Açılan davada mahkeme tarafından kişinin ölümüne kesin gözle bakıldığına dair araştırma yapılır. Gaipliğine karar verilecek kişi için mahkeme ilanlı şekilde çağrıda bulunur. İlan gazete üstünden gerçekleştirilir. Yapılan çağrıda verilmiş süre ilanın yapıldığı tarihten itibaren 6 aydır. Gaipliği istenilen kişi verilen ilanın süresi dolmadan kendisinden haber alınırsa, ortaya çıkarsa yahut öldüğü tarih konusunda tespit yapılırsa gaiplik düşer. Gaiplik ile alakalı karar verilecek olan kişinin bu aşamada öldüğü ortaya çıkarsa gaiplik kararı verilmez. İlandan sonuç alınmazsa gaiplik kararı hükmü verilir.

Gaiplik Kararıyla Evlilik Sona Erer mi?

Gaiplik kararı kişiliğin sona erdirilmesi olsa bile evliliği kendiliğinden kesinlikle sona erdirmez. Eş, gaiplik konusunda karar verilmesi konusunda talepte bulunurken aynı davanın içinde evliliğinin sonlandırılması talebinde de bulunabilir. Türk Medeni Kanunu’nun 131.maddesi gereğince gaipliğine karar verilecek olan eşin evliliği konusunda fesih kararı alınmadıkça tekrardan kalan kişinin evlenmesi mümkün olmaz. Türk Medeni Kanunu’na göre;

“Gaiplik kararı ölüm tehlikesinin gerçekleştiği veya son haberin alındığı günden başlayarak hüküm doğurur.

Gaiplik Davası Nasıl Açılır?

• Dava açmak için Hukuk Mahkemeleri Kanunu kapsamında dilekçe hazırlanmalıdır. Dilekçe mutlaka yetkili ve görevli mahkemeye hitaben yazılır.
• Dava kanun kapsamında belirlenmiş olan süreler içerisinde açılmalıdır. Aksi olan durumlarda ret edilir.
• Dilekçe ile beraber kişinin elinde bulunan delillerde ek olarak eklenmelidir.
• Dava açımında mahkemelere ait olan tevzi bürosuna gerekli olan harç yatırılmalıdır.
• Gaiplik ile alakalı olan karar yapılan başvuru üzerine verilir. Doğrudan bu kararınverilmesi mümkün değildir.

Gaiplik Kararı ve Mirasa Etkisi

Gaiplik ölüm ile aynı sonucu doğurduğundan dolayı gaip olan kişinin mirası açılır. Bu karar adli bir karine olduğundan dolayı ve gaip kişinin ortaya çıkma ihtimalinden kaynaklı hakim mirasçılardan güvence isteyebilir. Medeni Kanun’un 548.maddesi gereğince, gaip kararı alınan kişinin var olan mirasçıları tereke mallarının kendisine teslim edilmeden mallar konusunda ilerleyen zamanlarda ortaya çıkabilecek hak sahiplerine ya da gaip kişinin geri geleceğine dair güvence göstermek zorunluluğu bulunur. İstenen güvence, ölüm ile alakalı tehlikeler içinde kaybolma durumunda 5 sene, uzun zamandır haber alınamıyorsa 15 senedir. 5 sene tereke mallarının tesliminden itibaren, 15 sene en son haber alınan tarihten itibaren başlayarak hesaplanır. Gaip kişinin ortaya çıkması durumunda tereke mallarını alanlar aldıkları malları zilyetlik kapsamında geri vermelidir.

Türk Medeni Kanunu’nun 31.maddesi gereğince, bir kişinin ölümüne kesin şekilde bakılıyorsa, kaybolan cesedi de bulunmamışsa ölmüş sayılır. Ölümüne kesin şekilde bakılacak olan hallerde, ölüm ile alakalı kuvvetli olasılıklar olduğundan gaiplik davasının açılmasına gerek bulunmaz.

Dava Ne Zaman Sonuçlanır?

Davanın sonuçlanması, mahkemenin iş yüküne, yoğunluğuna, delillerin toplanmasına göre farklılıklar gösterebilir. Gaiplik davası çekişmesiz dava türleri içerisinde bulunur. İlan sebebiyle basit yargılama usulüne göre görülen davalardan daha uzun sürer. Mahkeme tarafından yapılacak olan ilan çağrısının üstünden 1 sene geçmesi gerekir.

Görevli ve Yetkili Mahkeme

Gaiplik davası çekişmesiz yargıya tabi olduğundan dolayı görev alacak olan mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir. Kişinin Türkiye’de son olarak yaşadığı yerleşim yeri eğer Türkiye’ye yerleşmemişse nüfus sicilinin kayıtlı bulunduğu yer, bu tarz bir kayıt bulunmuyorsa baba veya annesinin kayıtlı bulunduğu yerdeki mahkeme yetkilidir. Google ile sitemize ve diğer içeriklerimize ulaşabilirsiniz.