DOLANDIRICILIK SUÇU

Dolandırıcılık suçu TCK madde 157/1 (basit dolandırıcılık), ve 158/1 (nitelikli dolandırıcılık) maddelerinde düzenlenmiştir. Failin dolandırma suçu ile, mağdurun mal varlığında bir eksilme olacağından “mal varlığına karşı suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir. Dolandırıcılık “kandırma, hile” anlamına gelen “dolan” kelimesinden türemiştir. Ceza hukuku açısından dolandırıcılık; hileli veya kandırmaya yönelik bir davranış ile kendisinin veya bir başkasının yararına, mağdurun malvarlığında eksiltme yaratacak bir davranıştır. Dolandırıcılık suçu gerek 657 sayılı devlet memurları kanunun 48. Maddesinde gerekse Anayasamızın 76. Maddesinde belirtilen “yüz kızartıcı” suçlardan olması nedeniyle yapılacak yargılama sonucunda failin hüküm giymesi halinde kamu görevlisi olma, milletvekili seçilme veya bir takım meslekleri icra etmesi mümkün olmayacak bir suçtur. Diğer mal varlığına yönelik suçlardan dolandırıcılık suçunu ayırıcı en önemli özellik failin hileli bir davranış ile mağduru kandırmaya yönelik bir harekette bulunmasıdır.

DOLANDIRICILIK SUÇUNUN CEZASI
(BASİT DOLANDIRICILIK SUÇU CEZASI)

TCK 157/1; “Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir.” Basit dolandırıcılık suçunun ceza alt ve üst sınırları dikkate alındığında yargılama görevi Asliye Ceza Mahkemesindedir.

DOLANDIRICILIK SUÇUNUN UNSURLARI

Yasa metninden de anlaşılacağı üzere dolandırıcılık suçunun oluşmasında; failin bir takım hileli hareketlerde bulunması, bu hileli hareketlerin mağduru aldatabilecek ölçüde olması ve mağdurun malvarlığında bir eksilme olması ile failin kendisine veya bir başkasına ekonomik anlamda bir yarar sağlaması gerekmektedir.

DOLANDIRICILIK SUÇUNUN NİTELİKLİ HALLERİ
NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK (TCK 158/1)

a) Dini inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu (TCK 158/1-a); Kişilerin inanmış oldukları dine bağlılıkları nedeniyle sömürülmesi oldukça kolay olmaktadır. Dolandırıcılık suçunun nitelikli halinin oluşması için failin; mağdurun dini inanç ve duygularından hileli e kandırmaya yönelik hareketleri ile faydalanması gerekmektedir. Ülkemizde genellikle “üfürükçülük veya muskacılık” gibi davranışlarla dolandırıcılık suçu işlenmektedir. Suçun bu kapsamdaki nitelikli hali için dini inanışın hangisinin olduğunun bir önemi bulunmamaktadır. Failin kendisini dinine bağlı ve inançlı bir kişi izlenimi bıraktırmak suretiyle mağdura yönelik bu hileli ve kandırma amaçlı davranış ile dolandırıcılık suçu işlemesi dolandırıcılık suçun nitelik hali için yeterli bir olgu olarak değerlendirilmemektedir, failin bu şekilde davranması mağduru kandırmaya yönelik bir eylem olduğundan nitelikli hal kapsamında olmayıp, TCK 158/1 maddesinde belirtilen diğer nitelikli hallerin de oluşmaması durumunda fail hakkında basit dolandırıcılık suçundan dolayı soruşturma veya kovuşturma yapılacaktır.

b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle nitelikli dolandırıcılık (TCK 15/1-b); Mağdurun içinde bulunduğu tehlikeli şartlar veya zor durumlar karşısında failin eyleminin hangi amaçla olduğunun sorgulayarak ya da anlayacak vakit veya imkânın bulunmaması nedeniyle mağdurun bu durumlarda kandırılması diğer hallerine nazaran daha kolay olmaktadır. Nitelikli dolandırıcılık suçu genel olarak bu zor veya tehlikeli durumlara örnek vermek gerekirse; doğal afet anlarında, mağdurun hastalığı halinde veya bir kaza ya da yaralanma hali olabileceği gibi mağdurun ekonomik olarak zor durumda olması, işlerinin kötü gitmesi gibi durumlar zor şartlar veya tehlikeli durum olarak değerlendirilebilmektedir.

c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu (TCK 158/1-c); Algılama yeteneğinin zayıflığı; yaş küçüklüğü, yaşlılık durumu veya herhangi bir akıl hastalığı veya görme veya işitme organlarındaki zayıflık olabileceği gibi mağdurun sürekli olmayan geçici olarak algılama yeteneğinin zayıflaması durumlarından olan uyuşturucu madde etkisinde olma ve sarhoş olma durumları örnek olarak gösterilebilir. Fail mağduru dolandırmak amacı ile kendi eylemi ile algılama yeteneğinin zayıflamasına neden olması durumunda bu kez nitelikli dolandırıcılık suçu değil, yağma suçu oluşacaktır.

d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık (TCK 158/1-d); Gerek kamu kurum ve kuruluşları ile Anayasanın 135. Maddesinde belirtilen meslek kuruluşlarının aracı kılınarak dolandırılması dolandırıcılık suçunun nitelikli hali olarak kabul edilmiştir. Dolandırıcılık Suçunun nitelikli halinin oluşmasında bu kurumlar aracı olarak kullanılması yetmekle beraber ilgili kurumun dolandırıcılık suçundan dolayı zarar görüp görmemesi suçun oluşumuna herhangi bir etki etmemektedir, bu kurum ve kuruluşların isminin kullanılarak dolandırıcılık suçunun işlenmesi nitelikli dolandırıcılık suçu oluşumu için yeterlidir.

e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına nitelikli dolandırıcılık TCK 159/1-e); TCK 158/1-d maddesinde belirtilen suçun nitelikli halinden farklı olarak bu kez gerçek kişi olmayan kamu kurum ve kuruluşları suçtan zarar görmektedir.

f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık (TCK 158/1-f); Teknolojinin ve bilişim sistemlerinin her geçen gün gelişip yaygınlaşması paralelinde bu sistemler aracılığı ile işlenebilen suçlarda artış göstermektedir. TCK 142/2-e maddesinde belirtilen hırsızlık suçundan farklı olarak fail bu kez mağdura aldatmaya yönelik hileli bir davranış sergilemiştir. TCK 158/1-f maddesi gereğince nitelikli dolandırıcılık suçunun işlenebileceği bir başka şekil banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılmasıdır. Suçun nitelikli halinin oluşmasında belirtilen kurumun zarar görmesi önem arz etmemekle beraber bu kurumların aracı olarak kullanılarak başka bir kişi veya kişilerin hileli davranış ile suçtan zarar görmesi halinde suçun nitelikli hali oluşacaktır. Ayrıca bu kurumların kamu kurumu veya özel şirket statüsünde olup olmadığı konusunda bir ayrım yapılmamıştır.

g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanarak nitelikli dolandırıcılık (TCK 158/1-g); Suçun bu madde kapsamında nitelikli halinin oluşmasında söz konu yayınların yazılı veya görsel olması konusunda herhangi bir ayrım yapılmamıştır. Bu tip kurumlar geniş kitlelere ulaşmaları daha kolay olduğundan dolayı nitelikli dolandırıcılık suçu kapsamında değerlendirilmiştir. Ayrıca suçun oluşumunda failin bu kurumlarda çalışması ya da basın mensubu olması gerekmemektedir.

h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında nitelikli dolandırıcılık (TCK 158/1-h); Türk Ticaret Kanununa göre kurulmuş bir şirketin yöneticisi veya tacirin şirket adını yapmış olduğu hileli hareketler ile işlenebilen nitelikli dolandırıcılık suçunun bir türüdür. Kooperatifler de Türk Ticaret Kanunu kapsamında şirketi statüsünde olduğundan bu madde kapsamında değerlendirilmiştir.

i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle nitelikli dolandırıcılık (TCK 158/1-i); Gelir vergisi kanunu kapsamında serbest meslek erbabı olan kişiler kendilerine mesleklerinden dolayı güvenin kötüye kullanılması suretiyle atılı suçu işlemeleri halinde nitelikli dolandırıcılık suçu unsurları oluşmuş olacaktır.

j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak amacıyla nitelikli dolandırıcılık (TCK 158/1-j); Failin ban veya kredi vermekle mevzuat gereği yetkili kurumlardan kredi kullandırılması maksadıyla hileli davranmasıdır. Uygulama genellikle sahte kimlik bilgileri kullanılarak dolandırıcılık suçu işlenmektedir.

k) Sigorta bedelini almak maksadıyla nitelikli dolandırıcılık (TCK 158/1-k); Failin sigorta şirketine başvuru yaparak hak sahibi olduğunu iddia etmesi veya bu konuda sigorta şirketine hileli davranış ile gerçeğe aykırı bilgi ve belgelerle sigorta bedelini alarak çıkar temin etmesi nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır. Fail bu hileli ve kandırmaya yönelik hareketini kendi yararına yapabileceği gibi üçüncü bir şahıs yararına da yapması suçun oluşmasına yetmektedir.

l) Kişinin kendisini kamu görevlisi veya banka sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle nitelikli dolandırıcılık (TCK 158/1-l); Failin kendisini kamu görevlisi olarak tanıtıp mağdura yönelik hileli davranış ile yada kişinin kamu görevlileri ile hatırı sayılır bir ilişkisi olduğu belirterek çıkar temin etmesi nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturmaktadır.

NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK SUÇUNUN CEZASI

Dolandırıcılık suçunun yukarıda belirtilen nitelikli halleri kapsamında işlenmesi halinde; fail hakkında “üç yıldan on yıla kadar hapis cezası ile birlikte beş bin güne kadar adli para cezası” öngörülmüştür. Ayrıca TCK 158/1 maddesinde belirtilen e,f,j,k,l bentlerinde sayılı durumlarda suçun işlenmesi halinde fail hakkında hükmolunacak ceza “dört yıldan az olamaz ve verilecek adli para cezası bu suçtan elde edilen menfaatin de iki katından az olamaz”. Ayrıca suçun “üç veya daha fazla kişi tarafından suçun işlenmesi halinde failler hakkında verilecek ceza yarı oranında, suç işlemek için kurulmuş örgütün faaliyetleri kapsamında suçun işlenmesi halinde verilecek ceza bir kat arttırılır” denilmek suretiyle nitelikli dolandırıcılık suçu hakkındaki ceza müeyyideleri belirtilmiştir. Nitelikli dolandırıcılık suçunda mağdurun şikayeti aranmamakla beraber yargılama görevi Ağır Ceza Mahkemelerindedir.

NİTELİKLİ DOLANDIRICILIK SUÇUNDA
DAHA HAFİF CEZAYI GEREKTİREN HALLER (TCK 159/1)

Dolandırıcılık suçunun bir hukuki ilişkiye dayanan alacağın tahsili amacıyla işlenmesi durumlarında, fail hakkında mağdurun şikayeti üzerine altı aydan bir yıla kadar hapis veya para cezası hükmolunur.

Dolandırıcılık suçu ile alakalı içeriğimizin sonuna gelmiş bulunmaktayız. Bunlar gibi konulara ulaşım sağlamak için sitemiz üzerinden veya Google arama motoru üzerinden arama sağlayabilirsiniz.