Arabuluculuk Nedir?

Arabuluculuk Nedir? ile alakalı içeriğimize hoş geldiniz. Arabuluculuk, hukuk uyuşmazlık durumlarında taraf olan kişilerin, kendi istekleriyle seçmiş oldukları uzman niteliklere sahip kişinin hakemliği dahilinde, dava açmadan daha önce yahut dava açtıktan sonra başvurmuş oldukları çözüm olanağıdır. Arabulucu, tarafların arasında oluşan çatışmaların çözümlerine destek sağlamak adına arabuluculuk süreçlerini kontrol eden, arabuluculuk işlemlerini bilerek uygulayan tarafsız kişidir. Uyuşmazlıkların çözümlerine yönelik iki tarafı bir araya getirebilen, müzakere yapmalarına destek olan, çözüm yolu bulamadıkların da iki tarafın kabulüyle çözümler sunar. Arabuluculuk ikiye ayrılmaktadır.

Zorunlu Arabuluculuk

Belli başlı uyuşmazlıklar konusunda mahkemeye başvuru yapmadan önce arabulucuyla işlem yapma zorunluluğu bulunur. Arabulucuya başvurmadan önce açılacak olan davalar dava şartının yokluğu sebebiyle ret edilir. İş davaları ve ticari davaları zorunlu arabuluculuk kapsamındadır. Örnekleyecek olursak; maaşlar, fazla mesai ücretleri, ihbar ve kıdem tazminatı tarzındaki durumlardır.

İhtiyarı Arabuluculuk

İki tarafın arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmadığı durumlarda uyuşmazlıkların çözümleri için dava açılmadan önce arabulucuyu tercih etmesidir. Herhangi bir hukuk uyuşmazlıklarıyla alakalı ihtiyari arabuluculuğa başvurulabilir.

Arabulucu Nasıl Olunur?

Arabulucu olabilmek için;

• Türk vatandaşı olmak
• Tam ehliyet sahibi olmak
• Hukuk fakültesinden mezun olmak
• Mesleğinde 5 yıllık tecrübe sahibi olmak
• Arabuluculuk Daire Başkanlığı’nca sicile kayıtlı olmak

Arabulucu, hukuk fakültesinden mezun olduktan sonra bu faaliyet ile alakalı temel nitelikteki detaylar, uyuşmazlık ile müzakere yöntemleri, davranış psikolojisi, pratik ve teorik bilgiler konusunda eğitim almalıdır. Mesleki anlamdaki eğitimlerin ardından arabuluculuk konusunda yapılan sınavla yeterlilik ölçülür. Sınavdan başarılı çıkan kişiler arabuluculuk kaydını yaptırmalıdır.

Ticari Davada Zorunlu Arabuluculuk

Ticaret Hukuku kapsamında arabuluculuk, hukuk statüsüne 06.12.2018 tarihi itibariyle kabul edilmiş olan 7155 sayılı kanunla ulaşmıştır. Bu kanunun 6102 T.T.K kanunun 5- a maddesi dahilinde tüm ticari kapsamdaki davalarla özel kanunlar kapsamında bulunan ticari davalar konusunda belli miktardaki para tutarının ödemesi olan tazminat ve alacak talepleriyle alakalı dava açılmadan daha önce arabulucuya gitmesi dava şartıdır. Bir durumun dava şartı şeklinde nitelendirilmesi; dava şartlarının yerine getirilmiş olmadan davanın açılmamasını, açılmışsa devam edilmesine engel olunmasını ifade eder. Hukuk Mahkemeleri 6100 sayılı kanununda bu durum şu şekilde netleştirilmiştir; 6100 sayılı kanunda dava ile alakalı şartlar 114.madde gereğince sıralanmıştır. Diğer kanunlarda bulunan davaların şartları da hükümler dahilinde saklıdır.

1. Dava şartı arabuluculukla arabulucuya başvurmama durumunda yapılacaklar;

Hukuk uyuşmazlıklarında 6325 sayılı kanunun 18/ A-2, H.M.K 115.maddesi, T.T.K. kanundaki 5/A maddesi dahilinde davacı olan taraf, dava için hazırlanan dilekçeyle arabuluculuğa ait en son tutanağın asıl suretini ya da arabulucu tarafından onaylanan örneğini dava dilekçesinin altına eklemelidir. Arabulucuya başvuru yapmadan davanın açılmasında ya da mahkemece verilmiş olan 7 günlük sürenin içinde arabulucunun son tutanağının mahkemeye verilmemesi durumunda mahkeme davayı usulden red kararı verir. Ayrıca yargılama masrafları, Avukatın masraflarının hesaplama işlemleri yapılarak dava şartını uygulamayan davacıya hükmedilir.

2. Arabulucu uzlaşma tutanakları mahkemenin karar hükmündedir.

Dava şartı yahut ihtiyari arabuluculuk işlemlerinden sonra uzlaşma sağlandıysa, uzlaşmadaki tutanak icra edilebilir hükümleri içermemesi şartı ile mahkeme kararıyla aynı sonuçları ortaya çıkartır. Hukuk uyuşmazlıklarında 6325 sayılı kanunun 18.maddesince davadan daha önce arabulucu kişilerin görev yapmış olduğu yargı çerçevesinde Sulh Hukuk Mahkemesince, dava esnasında uzlaşma sağlanmışsa davanın görüldüğü mahkemeye giderek icra edilebilir şerhi alınmaktadır. Şerh ilam niteliği taşıyan belgedir. Bunların neticesinde iki taraf uzlaşma tutanağındaki tutarları ödemezse avukat veya başvurucu tarafınca icra şerhi alındıktan sonra, herhangi bir mahkemeden karar almadan İcra ve İflas kanunundaki 32.madde dahilindeki icra takibini başlatabilir. Takip kararına borçlu olan kişinin itirazda bulunması mümkün olmaz. İtiraz kesinlikle icra takibini durdurmayacaktır.

3. Arabulucu ile alakalı çözüme ulaşan sorunlara tekrardan dava açılmaz.

6325 sayılı uyuşmazlıklarda arabulucu kanunun 18/5.maddesine göre arabulucu işlemleriyle çözüme ulaşılması halinde, anlaşılan konularla alakalı taraflar dava açamaz. Uyuşmazlıklar konusunda yeniden dava açıldığı zaman 6100 sayılı kanun ve 6325 sayılı kanunlara göre davanın reddine mahkemece karar verilir.

Tüketici Uyuşmazlık Durumlarında Dava Şartıyla Arabuluculuk

6502 sayılı kanunun 73/A maddesi gereğince Tüketici uyuşmazlık durumlarında arabulucuya başvuru yapılması zorunluluğu gelmiştir. Dava şartı olarak arabulucu şartı aranır. Hatta aşağıda sıralanmış olan detaylar için arabuluculuğa dair hükümlerin uygulanması yapılmaz.

• Tüketici hakem heyeti görevi olan uyuşmazlık durumları
• Tüketici hakem heyetinin aldığı kararlar neticesinde yapılan itiraz durumları
• 6502 sayılı kanunun 73/A maddesinin 6.fıkrasında belirlenen davalar
• Tüketici işlemi dahilinde bulunan ve taşınmazların aynından meydana gelen uyuşmazlık durumları

İş Hukuku Zorunlu Arabuluculuk

7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunun 3.maddesi gereğince, işçi ile işveren arasında maaş, fazla mesai ücret, yıllık izinlerin ücreti, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı vb. tazminatlardan kaynaklı ortaya çıkan uyuşmazlık zorunlu arabulucu yöntemiyle çözüme ulaşacaktır. Arabulucuya başvuru yapmadan İş Mahkemesinde açılacak olan davalar dava şartı yokluğundan kaynaklı red edilir. Çalışan ile işveren herhangi bir arabulucuyla anlaşma yaptığında, anlaşma yapılan arabulucu sorunu çözmeye çalışır. İki taraf arabulucunun üzerinde anlaşma sağlayamadığında, adliyelerin içinde bulunan Arabuluculuk Merkezi’ne kayıtlı farklı bir arabulucu sorunu çözmek adına görev alır. İş Hukuku kapsamında dava şartı kabulü ola uygulama alanları aşağıdaki gibidir;

İşe İade Davasında Arabuluculuk

İş sözleşmelerinin hukuka aykırı biçimde fesh edilmesi durumunda çalışanın işine yeniden başlayabilmesine olanak sağlayan davalara işe iade davaları denir. Çalışan kişi sözleşmenin fesih edilmesinden hemen sonra dava açmadan muhakkak kanunlar gereğince arabulucuya başvurmalıdır. Çalışan fesih bildirimi konusunda neden gösterilmediği ya da nedenin geçerli dayanakları olmadığı iddiasıyla fesih bildirim tarihinden itibaren 1 aylık süre zarfında İş Mahkemeleri Kanununca arabulucuya gitmelidir. Arabulucuyla anlaşma sağlanmaması durumunda, son tutanak tarihinden itibaren 2 haftalık süre zarfında İş Mahkemesine başvuru yaparak dava açabilir. Bunun yanı sıra taraflar arasında anlaşma sağlanırsa uyuşmazlık mahkeme yerine özel hakeme de götürülebilir.

Arabuluculuk işlemlerin sonunda çalışan işe başlamasına karar verilmişse; işe başlayacağı tarih, ücret ile diğer hakların parasal tutarları ve çalışanın iş başı yapmaması halinde tazminatın parasal tutarı belirlenmelidir. Aksi olan durumlarda anlaşma sağlanmamış olarak görülür. Çalışanın iş başı yapmaması halinde yapılan fesih geçerli duruma gelecektir. İşveren ise bu durumun hukuki sonuçlarından sorumludur. Bu da 4857 sayılı İş Kanunu’nun 21/5.maddesinde belirlenmiştir.

Kıdem Tazminatı Davasında Arabuluculuk

Kanun kapsamında belli koşulların oluşmasından sonra iş yerinde çalışılan süre boyunca kazanılan kıdem karşılığı şeklinde işveren tarafından işçiye ödenen tazminata kıdem tazminatı adı verilir. Kıdem tazminatının oluşması için işçinin 1 sene boyunca çalışması gerekir. Tazminatın hak edilmesi durumunda işveren işçiye ödeme yapmazsa arabulucu uyuşmazlık durumları kapsamında ödeme alınabilir.

İhbar Kıdem Tazminatı Davasında Arabuluculuk

İhbar tazminatı, öncesinde bildirim yapmadan iş sözleşmesi haksız şekilde fesih edilen işçilere iş yerindeki kıdemine göre değişen oranlar dahilinde ödenen paradır. İhbar tazminatı alınıp alınmayacağı, tazminatın tutarı ile ödeme şekilleri işçi tarafından dava açılmadan önce zorunlu arabulucuyla çözüme ulaştırılabilir.

Fazla Mesai Ücretlerinde Arabuluculuk

İşçilerim haftalık olarak 45 saat çalışmayı aşan çalışmalara fazla mesai ücreti adı verilir. Fazla mesai ücreti ödemeleri mahkemeleri en fazla meşgul eden uyuşmazlık arasında yer alır. İşçi tarafından dava açılmadan önce zorunlu arabulucuyla çözüme ulaştırılabilir.

İşveren ve İşçinin Birbirlerine Hakaret Etmesi

Çalışma yaşamında işveren ve işçi ilişkilerinde sık şekilde gözlemlenen sorunlardan bir tanesidir. İşveren ve işçi arasında oluşan sorundan kaynaklı tazminat davları zorunlu arabulucu kapsamındadır.

Arabulucu Başvurusu Durumunda İş Davalarındaki Zamanaşımı

4857 sayılı kanun gereğince, iş sözleşmesinden kaynaklı olarak aşağıda belirlenmiş olan ücret ile tazminatlara dair zaman aşımları süresi 5 senedir.

• Kıdem tazminatı
• Yıllık izin ücretleri
• İş sözleşmesinde bulunan eşit davranma kavramına uymamak
• Kötü niyet tazminatı

Arabulucuya başvurulmasından ve son tutanağın tutulma tarihine kadar olan süre zarfında zaman aşımı durur. Uyuşmazlık durumunun arabulucuyla çözülmemesine ait tutanağın tarihinde zaman aşımı süresi tekrardan başlar.

İş Davasında Arabuluculuk Başvurusu Nasıl ve Nereye Yapılmalıdır?

İşveren ya da çalışan kişi sicil kayıtlı arabulucuyla anlaşma yapmadıklarında iş hukukundaki uyuşmazlık için arabulucu görevlendirilmesi yapılır. Arabulucu başvurusu aşağıdaki şekilde yapılmalıdır.

• İşlem çalışan tarafından yapılacaksa; işveren ikametgâhında ya da işin faaliyet gösterdiği yerdeki arabulucu bürolarına başvuru yapılır.
• İşlem işveren tarafından yapılacaksa; çalışanın ikametgâhında ya da işin faaliyet gösterdiği yerdeki arabulucu bürolarına başvuru yapılır.
• Arabulucu bürosu bulunmayan yerde ise Sulh Hukuk Mahkemeleri gerekli işlemleri yerine getirecektir.

İş Davalarının Arabulucuyla Çözümlenmesi Ne Kadar Sürecektir?

Arabulucuyla yapılan tüm işlemler 3 haftalık süre içinde sonuçlanacaktır. Bu süre zarfında zorun haller meydana gelirse çözüme ulaşma için 1 hafta süre istenebilir.

Hangi Uyuşmazlık İçin İhtiyari Arabulucuya Başvuru Yapılır?

İş davalarında zorunlu tutulan arabulucu işlemlerinin dışında özel hukuk uyuşmazlık durumlarının tarafları olan kişiler zorunlu olmasa bile arabulucuya başvuru yapabilir. Taraflar üstünde serbest şekilde tasarruf edebilecekleri özel hukuk uyuşmazlık durumları, davaları ve işleri ihtiyari arabuluculukla çözebilir. Bunları örnekleyecek olursak;

• Ticaret ya da sigorta hukuku dahilinde iş ve davalar
• Mirasta malın paylaşımları
• Mirastan kaynaklı oluşan saklı paylar
• Hizmet tespit davası
• İş kazasında oluşan ölüm ya da maluliyet kaynaklı tazminat
• Destekten yoksunluk tazminatı

Ceza mahkemesi kanunu dahilinde suç içeriği taşıyan uyuşmazlıklar arabuluculuk dışında kalır. Bunlar Ceza Mahkemesi Kanunun hükümleri alınarak uzlaşma yoluna gidilmeli, var olan uyuşmazlıklarda savcılığa bağlı olan uzlaştırma bürolarınca çözüme kavuşturulmalıdır.

Arabuluculuk Nedir? ile alakalı içeriğimizin sonuna gelmiş bulunmaktayız. Bunlar gibi konulara ulaşım sağlamak için sitemiz üzerinden veya Google arama motoru üzerinden arama sağlayabilirsiniz.