Alan Adı Uyuşmazlıkları

Alan adı uyuşmazlıkları başlıklı yazımızda bu konuda karşılaşılan sorunlar ve çözüm yolları üzerinde durulacaktır. Günümüzde insanlar iletişimden etkileşime, alışverişten pazarlamaya ve eğlenceden eğitime kadar birçok alanda internet kullanmaktadır. İnternet denildiği zaman çoğu kez kullanıcıların aklına ilk olarak web siteleri gelmektedir. Web siteler bir alan adı altında faaliyet gösterirler. İnternet kullanımının bu kadar yaygın olması nedeniyle alan adı uyuşmazlıkları da sık sık gündeme gelebilmektedir.

Alan Adı Nedir?

Hemen hemen her gün sıklıkla kullandığımız web siteleri yapıları gereği IP adresi (İnternet Protokolü) ismi ile adlandırılan numaralardan ibarettir. (Örnek: 45.84.189.195) Bu tür numaraların internet tarayıcılarındaki kullanımındaki zorluk ve hatırlanmasındaki güçlük nedeniyle bu rakamların yerine alan adı diğer bir tabiri ile domain adı kullanılmaktadır. Her bir alan adının karşılığı olarak bir IP numarası bulunmaktadır. Bu IP numaraları birbirinden tamamen farklı olmak zorundadır. Bu zorunluluk paralelinde alan adı uyuşmazlıkları ortaya çıkmaktadır.

Alan adları genel olarak kişinin şahsiyet veya mülkiyet haklarına işaret edebileceği gibi herhangi bir işletmenin veya kuruluşu tanıtacak nitelikte olabilmektedir. Gerçek veya tüzel kişilikler alan adı tercihlerinde genellikle işletmenin veya kuruluşların kısa adlarını veya faaliyet alanlarını özetleyecek şekilde alan adını tercih ederler. Bir bakıma alan adları kişi, işletme veya herhangi bir kuruluşun internet üzerindeki adresi denilmesi mümkündür. Bu sebeple yüksek ayırt edici güçleri vardır. Alan adı uyuşmazlıklarının ortaya çıkış nedenlerinden birisi de bu ayırt edici gücün kötüye kullanılmasıdır.

İlk Gelen Alır İlkesi

Alan adı alınmasında genel olarak “ilk gelen alır” ilkesi geçerlidir. Kişilik haklarına hitap edebilir olması, işletme ve kuruluşların isimlerini taşıyabilir nitelikte olması veya rekabet şartları çerçevesinde ayırt edici özelliğe sahip olması nedeniyle alan adları birçok kez kişiler veya kurumlar arasında ihtilaf konusu olabilmektedir. Bu ihtilaflar çoğunlukla marka – patent hukuku, tanıtma işaretleri hukuku, ticaret hukuku veya tüketici hukuku gibi alanlarda da dava konusu olabilmektedir. Alan adları üzerindeki bu gibi ihtilaflara genel olarak alan adı uyuşmazlıkları denilmektedir.

Alan Adı Tescili

Alan adları diğer bir tabiri ile domain adları tescil işlemleri için farklı prosedürler uygulanabilmektedir. Alan adları birinci derece alan adları ve ikinci derece alan adları olarak iki bölümden oluşmaktadır. Örnek ile açıklamak gerekirse www.firatacay.com isimli web sitesinde “.com” ibaresi birinci derece alan adı olarak, “firatacay” ise ikinci derece olan adı olarak isimlendirilmektedir. Birinci derece alan adlarına ilaveten “.tr, .fr, .de” gibi ülke kısaltmaları bulunması söz konusu alan adının hangi ülkeye ait olduğunu belirtmektedir.

Ülkemizde kullanılan “.com.tr, .net.tr, .gov.tr, .gov.tr” gibi uzantılar için alan adı tescil işlemleri sırasında web sitesi faaliyet alanlarına ilişkin bir takım belgeler talep ediliyor olması nedeniyle bu tür uzantılar alan adı uyuşmazlıkları davalarına fazlaca konu olmamaktadır. Bu gibi ülke “.tr” uzantılı alan adı uyuşmazlıklarının çözümü konusunda detaylı bilgileri yazımız sonunda vereceğiz.

Alan adı uyuşmazlıkları genel olarak “.com, .net, .info, .org” gibi ülke uzantıları bulunmayan domain adlarında ortaya çıkmaktadır. Bunun başlıca sebebi olarak “ilk gelen alır” ilkesinin geçerli olması gösterilebilir. Uyuşmazlığa konu alan adı ülke uzantısı içermemesi halinde uyuşmazlığın çözümü “ICANN” tahkim usulüne göre veya yargı yoluna başvurma şeklinde yapılmaktadır. Ancak yargılamanın “Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun” çerçevesinde yapıldığı ve iş yoğunluğu dikkate alındığında uzun olabilecek bir süreç olabilmektedir. Bu nedenle alan adı uyuşmazlıklarının ICANN (İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurumu) tahkim usulüne göre yapılması daha kısa çözüme ulaştırmaktadır.

ALAN ADI UYUŞMAZLIKLARI ÇÖZÜM YOLLARI

Günümüzde internet kullanımının artmasının paralelinde web sitesi sayısı da her geçen gün artmaktadır. İnternet ve web sitelerinin henüz kullanılmaya başlandığı 1999 yıllarında alan adı satışı ve kiralanması konusunda tek yetkili kurum “Network Solutions Inc” şirketi iken günümüzde bu konuda hizmet veren alan adı sağlayıcıları oldukça artmıştır. Web sitelerinin bu derece artış göstermesi beraberinde alan adı uyuşmazlıklarını da getirmiştir.

Web sitesi oluşturulma aşamasında öncelikle alan adını tespiti ve alan adının kiralanması önemli bir yere sahiptir. Web site sahipleri alan adı kiralama sırasında aşağıda belirtilen kurallara uymak zorundadırlar. Bu kurallar Özetle;

• Alan adının yasa dışı bir amaç ile tescil ettirilmediği,
• Alan adının başka bir üçüncü şahısın haklarını ihlal etmediği,
• Tescil işleminin yetkili ve görevli kişi tarafından yapılması,
• Tescil işlemi sırasında verilen bilgilerin doğru olması gibi kurallara tabi tutulmuştur.

Yukarıda belirtilen kurallara uyulmaksızın tescil ettirilen bir alan adı her zaman alan adı uyuşmazlılarına konu olabilmektedir.

ICANN Nedir?

ICANN; “internet tahsisli sayılar ve isimler kurumu” anlamına gelmektedir. 1998 yılında kurulan kuruluş genel olarak internet alan adlarının tahsisi konusunda benimsenecek politikaların düzenlenmesinde yetkili kurumdur. Alan adlarının yukarıda belirtilen kurallar dışında gerçekleşmesi ICANN tarafından yetkilendirilmiş kuruluşlara başvuru yaparak kötü niyetli olarak tescil ettirilen alan adlarının iptali ve devri istenebilmektedir.

ICANN Tarafından Yetkilendirilmiş Kuruluşlar

• The National Arbitration Forum
• Asian Domain Name Dispute Resollution Centre
• World Intellectual Property Organization
• Arab Center For Domain Name Dispute Resolution
• The Czech Arbitration Court

Ülke kodu (örnek; …tr) içermeyen alan adları konusunda meydana gelen uyuşmazlıkların çözümünde yukarıda belirtilen kurumlar yetkili kılınmıştır. Ülkemizde daha çok World Intellectual Property Organization (WIPO) bu uyuşmazlıkların çözümü konusunda başvurulan kuruluşların başında gelmektedir. Alan adının kötü niyetle tescil ettirildiğinin tespit edilmesi halinde tescil işlemini yapan alan adı sağlayıcı şirkete başvuru yapılarak alan adının sonlandırılması veya devredilmesi istenebilmektedir. Ancak yukarıda belirtilen başvurular bilişim hukuku açısından teknik bilgilere gereksinim duyulduğundan bu konuda bir uzman avukat tarafından yürütülmesi kişilerin yararına olacaktır.

.tr Uzantılı Alan Adları Uyuşmazlıklarının Çözümü

Hizmet sağlayıcılarının ülkemizde faaliyet gösterdiği alan adları genel olarak .tr uzantılı olmaktadır. Bu nedenle .tr uzantılı alan adlarının tahsisi, kiralanması, devredilmesi konuları başta olmak üzere bu alan adları nedeniyle meydana gelen uyuşmazlıkların çözümünde “İnternet Alan Adları Yönetmeliği” ile belirtilen kurallar geçerli olmaktadır. İnternet alan adının kötü niyetle tescil ettirildiği veya bir hakkın ihlal edildiği takdirde Uyuşmazlık Çözüm Hizmet Sağlayıcılarına (UÇHS) başvuru yaparak uyuşmazlığın çözümü sağlanabilmektedir. Google ile sitemize ulaşabilirsiniz.